Αυτοέλεγχος εγκεφαλικής λειτουργίας για ‘τέλεια’ απόδοση και ηρεμία
Περιεχόμενο προγράμματος
1. Δομή και ομαλή λειτουργία του εγκεφάλου (3 ώρες):
Εξωτερική εμφάνιση του εγκεφάλου, ο φλοιός και η ταξινόμησή του σε σχέση με τους κύριους έλικες και αύλακες: εξειδικευμένες διεργασίες και η σχέση με τις διαφορετικές αισθήσεις τις λειτουργίες προσοχής και λήψης αποφάσεων.
Εσωτερική διαμόρφωση και βασικές λειτουργίες του εγκεφάλου: στεφανιαίο σύστημα και η σχέση με συναίσθημα και μνήμη, ο θάλαμος σαν πύλη και συντονιστής του φλοιού και η βάση του εγκεφάλου (στέλεχος) και παρεγκεφαλίδα.
Η πρώτη ενότητα θα αποτελείται από εισαγωγή στην ανατομία του εγκεφάλου, με αναφορά στα μέρη και στην οργάνωση του εγκεφάλου και το πώς λειτουργούν σαν ενιαίο σύνολο. Θα γίνει επίσης αναφορά στην λειτουργία του εγκεφάλου στις καθημερινές μας ενασχολήσεις. Το περιεχόμενο της πρώτης ενότητας είναι διαρρυθμισμένο ούτως ώστε να επιτρέπει την παρουσίαση των επόμενων ενοτήτων σε συσχετισμό με την φυσική ‘γεωγραφία’ και λειτουργική οργάνωση του εγκεφάλου.
2. Ο δυσλειτουργικός εγκέφαλος μετά από χρόνια επαγγελματικής και άλλης πίεσης (5 ώρες):
Στην δεύτερη ενότητα θα γίνει εισαγωγή στις κύριες αιτίες του άγχους στον σύγχρονο άνθρωπο, με έμφαση την πίεση που δημιουργείται από το φόρτο εργασίας, την αίσθηση ανασφάλειας η/και απώλειας ελέγχου στην δουλειά. Διαφορά μεταξύ πίεσης σε αραιά διαστήματα σε μέρες/ώρες αιχμής και χρόνιες καταστάσεις. Πιθανές επιπτώσεις (στατιστικές και φαινομενολογία) και συμπτώματα.
Θα περιλαμβάνει τα παρακάτω θέματα:
Τι είναι άγχος και ποιες οι επιπτώσεις του: Αιτιολογία σε σχέση με την εργασία και επίδραση στην αποδοτικότητα.
Αιτιολογία σε σχέση με την δομή και (δυσ-)λειτουργία του εγκεφάλου.
Συνήθης αντιμετώπιση και βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα αποτελέσματα.
Η ιδέα του αυτοέλεγχου.
Η ενότητα θα προχωρήσει με τις μοντέρνες ιδέες για το πώς ο εγκέφαλος αντιδρά σε πιεστικές καταστάσεις και πώς λειτουργεί κάτω από άγχος. Επιπρόσθετα θα περιλαμβάνει θέματα όπως:
Πιθανές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία του ατόμου και επίδραση στην επίδοση και απόδοση στην εργασία του.
Πιθανές νευροεπιστημονικές βάσεις για τον αυτό-έλεγχο του άγχους και η αντικειμενικής μέτρηση του με βιοσήματα και συμπεριφορά.
3. Οι ρυθμοί του εγκεφάλου και η σχέση τους με την κατάσταση και διάθεση του ατόμου (3 ώρες):
Η Τρίτη ενότητα θα είναι μια εισαγωγή στους ρυθμούς του εγκεφάλου μας και πως συνδέονται με τις διάφορες ασχολίες και καταστάσεις (είναι διαφορετικοί όταν δουλεύουμε εντατικά, όταν ξεκουραζόμαστε, και περνούν από μια σειρά εναλλαγών όταν κοιμόμαστε). Οι ρυθμοί αυτοί επηρεάζουν την καθημερινή συμπεριφορά μας αλλά και την απόδοσή μας στη δουλειά. Οι ρυθμοί ικανοποιούν μεν γενικούς κανόνες αλλά διαφέρουν πολύ από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Στην ενότητα αυτή θα παρουσιαστούν τα πιο κάτω θέματα:
Οι φυσιολογικοί ρυθμοί του εγκεφάλου.
Οι διαφορετικοί ρυθμοί στην έντονη εργασία, στην ανάπαυση και στον ύπνο και ο ρόλος τους για την υγεία του ατόμου.
Επιπτώσεις (ή αίτια;) εμφάνισης διαφορετικών ρυθμών σε ακατάλληλους χρόνους.
4. Οι ρυθμοί του εγκεφάλου και η αντικειμενική τους μέτρηση (3 ώρες):
Η τέταρτη ενότητα θα στηρίξει με επιστημονικά παραδείγματα τα θέματα που αναπτύχθηκαν από μια πιο θεωρητική σκοπιά στην προηγούμενη ενότητα. Θα περιγραφούν τα χαρακτηριστικά του ομαλού εγκεφαλογραφήματος στην έντονη εργασία, ανάπαυση και στον ύπνο, και με παραδείγματα θα εξεταστεί η πιθανή χρήση τους για ερμηνεία σαν δείκτες της υγείας του ατόμου. Τα θέματα τα οποία θα παρουσιαστούν σε αυτή την ενότητα είναι τα ακόλουθα:
Η ηλεκτρική και χημική δραστηριότητα του εγκεφάλου και οι μετρήσεις που επιτρέπει.
Εισαγωγή στην ηλεκτρική και χημική δραστηριότητα του εγκεφάλου για τη σωστή λειτουργία του.
Mεθόδους που χρησιμοποιούνται σήμερα για μετρήσεις της εγκεφαλικής λειτουργίας.
Tα μειονεκτήματα και τα πλεονεκτήματα της καθεμιάς και τον σκοπό που εξυπηρετούν.
Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στο Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ) το οποίο θα είναι και το κύριο εργαλείο του μαθήματος.
Το ΗλεκτροΕγκεφαλοΓράφημα (ΗΕΓ) πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα.
Η ενότητα θα καταλήξει με την διερεύνηση του πώς και πόσο μπορεί το άτομο να ελέγξει τους δικούς του εγκεφαλικούς ρυθμούς, και των συνεπειών για διατήρηση (και βελτίωση) της ψυχικής υγείας. Το πιο πάνω θα επιτευχθεί μέσα από πρακτική εξάσκηση (biofeedback) όπου το άτομο θα μπορέσει να δει και να ελέγξει τους δικούς του εγκεφαλικούς ρυθμούς.
5. Πρακτική εξάσκηση και τεχνικές βιωματικής μάθησης σε ομάδες (6 ώρες):
Η τελευταία ενότητα του προγράμματος θα ασχοληθεί μέσα στη πράξη με δύο θέματα. Πρώτα θα μελετηθεί η επίδραση του περιβάλλοντος στην κατάσταση του ατόμου και πως αυτή η κατάσταση επηρεάζει την επαγγελματική επίδοση και έπειτα θα εξεταστεί πως το ΗΕΓ μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν αντικειμενικός δείκτης της κατάστασης του ατόμου. Τόσο τα πλεονεκτήματα όσο και τα μειονεκτήματα των πιο πάνω τεχνικών θα αναλυθούν και κάτω από αυτό το πρίσμα θα αξιολογηθεί η δυνατότητα ατομικού ελέγχου των εγκεφαλικών ρυθμών. Τα θέματα τα οποία θα παρουσιαστούν με λεπτομέρεια στην τελευταία αυτή ενότητα είναι τα πιο κάτω:
Απόδοση και επίδοση κάτω από πίεση.
Εγκεφαλικοί ρυθμοί σε διαφορετικές καταστάσεις (ομαδική παρατήρηση σε ομάδες με διαδοχική χρήση ΗΕΓ).
Επαναληπτικότητα ατομικής συμπεριφοράς και του ατομικού ΗΕΓ, και μεταβλητότητα του ΗΕΓ για διαφορετικά άτομα.
Ατομική εξάσκηση ρυθμών ΗΕΓ.
Το φάσμα μεθόδων αυτοελέγχου και η αποτελεσματικότητά τους για διαφορετικές εφαρμογές.
Η πρακτική εξάσκηση που θα πραγματοποιηθεί σε αυτή την ενότητα θα περιλαμβάνει παρακολούθηση της μεταβολής του ΗΕΓ κάτω από διαφορετικές συνθήκες και τις δυνατότητες ελέγχου της, τόσο σε άλλους όσο και στον ίδιο το άτομο. Επειδή οι ρυθμοί διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο η εξάσκηση θα προσαρμόζεται σε κάθε άνθρωπο ξεχωριστά. Οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται σήμερα θα περιγραφούν σε συντομία δίνοντας τα κύρια χαρακτηριστικά τους και την αποτελεσματικότητά τους για διάφορες καταστάσεις (όπως παρουσιάζονται στην πιο σύγχρονη βιβλιογραφία). Με τον σχηματισμό μικρών ομάδων θα είναι δυνατόν να επικεντρώσουμε την πρακτική εξάσκηση σε διαφορετικά παραδείγματα, έτσι που η πράξη να έχει άμεση σχέση με θέματα και καταστάσεις που αφορούν ιδιαίτερα τα μέλη της κάθε ομάδας.